De klank van de stilte

Een prachtige overpeinzing van de Tsjechische componist Leoš Janáček:

“In de Ondřejnica-vallei, bij Hukvaldy, waar de met stenen bezaaide Kamenec stroomt, is niets anders te zien dan water. Niets levends, vissen noch kikkers. Hoog staat de zon, de lucht is warm, maar leeg. Geen blinkende vlieg zoemt rond, geen gonzende hommel, niet eens een blauwe libel die met zijn grote ogen de afstand van de ene tot de andere oever meet.

Dagelijks komt een lijster naar de boerderij gevlogen; gezellig en tam hipt ze achter het pluimvee aan.
Door de gestage regen zijn de aren op de akker volgezogen en klinken niet. Nog steeds pronkt het gras in het welige groen, alsof het niet tot rijpheid kan geraken.
Hoe stil en in mijmeringen verzonken is deze zomer!

Ook de gedachten worden stiller, door steeds langere pauzes onderbroken – ineens begint het in mijn oor te ‘klinken’. In de tedere tremolo zoek ik de grondtoon op. Daarbij voegt zich het hogere en lagere octaaf, ja, zelfs het akkoord.
Dat zijn tonen op weg naar een muzikale gedachte.

Een raadselachtige weg, waarbij het bloed op het fijnste van alle instrumenten speelt. De weerklank hoort men alleen zelf, verder niemand. Ik denk dat het de muziek van het leven is, die zich bevindt op dat keerpunt waarop ze in geestelijke arbeid overgaat.

Nog steeds ‘klinkt’ ze – je hoort haar echter alleen bij doodse stilte, als ook de geest zijn bedrijvigheid heeft laten varen en de snaren van het gevoel ontspannen zijn.

Hebt u deze merkwaardige muziek al eens gehoord? We nemen haar waar vanuit een puur innerlijke, centrale impuls. Om ons heerst immers de stilte van het graf! Is het misschien het bruisen van het circulerende bloed, dat door het gebied van ons denken stroomt?

Het is de klank van de stilte, van het creatieve zwijgen, van nietsdoen en ledigheid, van loomheid en verzinken.

Het is het orgelpunt, dat nu door het ontwakende leven wordt onderbroken en verdreven.”

(Uit: DNO-programmaboek Het Sluwe Vosje – vertaling: Janneke van der Meulen)